gemeentehuis Gemert

GEMERT - Namens Stichting Schoorswinkel en Omgeving maakte voorzitter Jacques van Lankveld woensdag 17 januari gebruik van het inspreekrecht in het gemeentehuis. Hij hield de leden van de commissie Ruimte voor dat de gemeente verzuimd heeft een beleidskader en een visie op cultureel erfgoed vast te stellen die recht doen aan de cultuurhistorische waarden van de kasteelgebouwen in samenhang met hun omgeving. “Het is, met betrekking tot kasteel en cultureel erfgoed, in het afgelopen decennium helaas niet gelukt om de gemeente op een visie, welke dan ook, te betrappen.” 

Hierna volgt de volledige inspreektekst:

Beste leden van de Commissie Ruimte,

Ik spreek namens de Stichting Schoorswinkel en Omgeving. Wij hebben zienswijzen ingediend op zowel de wijziging van het bestemmingsplan als de omgevingsvergunning voor nieuwbouw in de ommuurde tuin. De tuin is onderdeel van de officieel door de minister aangewezen Historische Buitenplaats Kasteel Gemert. Nieuwbouw in de ommuurde tuin is ons inziens absoluut verwerpelijk. Het voorstel van B&W aan de raadsleden is echter om deze zienswijzen, evenals die van honderden andere indieners, opzij te leggen en nieuwbouw toe te staan.

Ik zal nu niet ingaan op onze argumenten noch op de reactie van de gemeente daarop. Wij hadden en hebben niet de illusie dat deze argumenten indruk zouden maken op het gemeentebestuur, noch op de meerderheid van de gemeenteraad waarop dit bestuur steunt. We willen deze gelegenheid wel gebruiken om nogmaals onze visie op de ontwikkelingen van het kasteel en de buitenplaats in het kort weer te geven.

Vóór behoud kasteelcomplex
Stichting Schoorswinkel en Omgeving is vóór het behoud van het kasteelcomplex. Veel van de plannen van de huidige projectontwikkelaar hebben onze instemming, wij juichen het toe dat het kasteel nieuwe functies krijgt, dat het weer gebruikt gaat worden en een levend en levendig geheel blijft binnen de Gemertse gemeenschap. Wij hebben eerdere planonderdelen steeds zeer kritisch maar welwillend bekeken. 

We hebben daarop zienswijzen ingediend waarin we wezen op onderdelen van de plannen die naar ons inzien afbreuk zouden kunnen doen aan dit erfgoed. Op sommige van onze opmerkingen en suggesties is positief gereageerd en dat heeft geleid tot verbetering van de plannen. Wij hebben de afwijzing van andere onderdelen van onze zienswijzen tot nu toe niet aangevochten bij de lagere en hogere bestuursrechter. 

Geen gehoor
Inzake de ommuurde tuin hebben wij nog in overweging of wij ook nu weer afzien van een gang naar de rechter. En dat geldt eveneens voor het bestemmingsplan voor nieuwbouw tussen de West-Om, De Haag en de Jezuïetenlaan. Onze verwachting dat onze bezwaren tegen nieuwbouw in de ommuurde tuin toch geen gehoor zullen vinden is gebaseerd op de recente geschiedenis van de kasteelplannen.

De Gemert-Bakelse gemeentebesturen van de afgelopen decennia hebben de zorg voor dit meest prominente en beeldbepalende onderdeel van het Gemertse erfgoed in onze ogen volstrekt ondermaats aangepakt, en het daardoor, sorry dat ik dit zo moet zeggen, verkwanseld. De gemeente liep steeds achter de initiatiefnemer aan, en reageerde alleen maar, of reageerde soms juist niet. 

Alles lijkt mogelijk
Achtereenvolgende wethouders met het kasteel in hun portefeuille hebben op herhaalde vragen van Stichting Schoorswinkel en Omgeving - waarom rond kasteel Gemert vrijwel alles mogelijk lijkt te zijn bijna met de handen ten hemel geheven gereageerd: 

  • de gemeente kan niet anders,
  • de gemeente is niet aan zet,
  • het is geen gemeentelijk project, maar een particulier initiatief.
  • En de gemeente kan alleen maar afwachten wat er aangevraagd wordt en beoordelen of dit binnen de beleidskaders en wettelijke grenzen kan.
  • En als dat zo is, moet het aangevraagde toegestaan worden.

En juist daar wringt de schoen. De gemeente heeft verzuimd om al voor de verkoop van het kasteel door de Paters van de H. Geest een beleidskader vast te stellen op basis van een visie op cultureel erfgoed die recht doet aan de cultuurhistorische waarden van de kasteelgebouwen in samenhang met hun omgeving. Een beleidskader waar we diverse malen op hebben aangedrongen. Het bleek telkens weer aan dovemansoren gericht. 

  • Als het gewenste niveau van bescherming van het kasteelcomplex en zijn omgeving van te voren gedefinieerd zou zijn,
  • als vooraf ook duidelijk gemaakt was dat nieuwbouw in de directe nabijheid van het kasteel niet zou kunnen,
  • als er vooraf eisen gesteld zouden zijn aan kwesties als verkeersplan en parkeren,
  • als er eisen gesteld waren aan het planproces, inclusief het vooraf indienen van een totaalplan, en niet zoals februari j.l. en dus halverwege het proces komen met iets wat de projectontwikkelaar ‘het eindplan’ noemde, maar dat inmiddels al weer op essentiële punten is veranderd, en
  • als vooraf de inspraakmogelijkheden, de bouwbegeleiding, de transparantie naar de gemeenteraad en de Gemertse inwoners vastgelegd waren,
  • dán zouden veel van de huidige bezwaren er simpelweg niet zijn geweest. 

Visie ontbreekt
Het is natuurlijk de vraag of gemeentebestuur en gemeenteraad een dergelijke visie op dat moment zouden hebben onderschreven en nog steeds zouden onderschrijven. Het is, met betrekking tot kasteel en cultureel erfgoed, in het afgelopen decennium helaas niet gelukt om de gemeente op een visie, welke dan ook, te betrappen. 

Mocht het college alsnog een visie willen ontwikkelen op het kasteel inclusief de landerijen waarbij niet de inkomsten van de projectontwikkelaar maar de cultuurhistorische waarden voorop staan, dan is het bestuur van Stichting Schoorswinkel en Omgeving uiteraard bereid het college hierbij te ondersteunen. 

Dank u wel voor deze gelegenheid om in te spreken.

PS De voorzitter van Stichting Schoorswinkel en Omgeving heeft deze tekst niet volledig kunnen uitspreken, omdat de microfoon voortijdig werd afgesloten.