GEMERT - De Initiatiefgroep en het bestuur van Stichting Schoorswinkel en Omgeving (SSO) hebben donderdag 25 september gebruik gemaakt van het inspreekrecht voorafgaand aan de opiniërende raadsvergadering. Op de agenda stond de concept Gebiedsvisie Gemert-West met daarin de omstreden rode contour rondom de ommuurde tuin tegenover het kasteel. Namens de Initiatiefgroep en SSO voerde Wilma Timmers het woord:
Geachte voorzitter, geachte leden van de gemeenteraad,
Op de eerste plaats dank ik u voor de gelegenheid om gebruik te mogen maken van het inspreekrecht. Ik spreek hier namens het bestuur van Stichting Schoorswinkel en Omgeving en de initiatiefgroep Géén woonblok achter de muur: houd het kasteel groen en puur!, Ook sta ik hier als boze en verontruste burger.
Boos vanwege de manier waarop de procedure rond de gebiedsvisie Gemert-West tot nu toe is verlopen, boos ook over de wijze waarop de gemeente omgaat met de inspraak van haar inwoners. Want wat ging er zoal mis:
De toezegging aan de aanwezigen op de inspraakavond van 14 mei dat zij notulen zouden krijgen. Wij hebben hier ongeveer drie maanden om moeten bedelen.
De belofte op diezelfde avond om nog voor eind juni drie vervolgavonden voor de drie deelgebieden te houden. Tot eind augustus/begin september moest men daarop wachten (en roep nou niet het was vakantietijd, want hetzelfde bestuur legt wel in vakantietijd stukken voor burgers ter inzage leggen).
Het gebrek aan informatie: Een bericht over de vertraging van deze drie avonden; de publiekelijke aankondiging van deze avonden: We hebben ze nergens kunnen lezen; niet op de website noch in de krant. Ja, zo kom je wel een aan onvoldoende op het gebied van communicatie met je burgers. Willekeur die wordt toegepast bij uitnodigingen: De ene aanwonende kreeg wel een uitnodiging, een andere weer niet. Zo werden voor de discussie-avond van het deelgebied ommuurde tuin (zo genoemd door de gemeente) beide buren van deze tuin, de congregatie en de bewoner van Hopveld 1 vergeten.
Dan de inspraak van de burgers: In het raadsvoorstel dat vanavond ter tafel ligt, komt nergens maar dan ook nergens naar voren, dat er 1650 zienswijzen zijn ingeleverd bij de gemeente over de bestemming van de ommuurde tuin, laat staan dat er inhoudelijk iets mee gedaan is. U zou kunnen stellen, dat dit vanavond niet op de agenda staat, maar iedereen hier weet donders goed dat die link er wel degelijk ligt: de bezwaren zijn gericht tegen bebouwing van de ommuurde tuin bij het kasteel en daardoor ook tegen de rode contour, die bouwen hier mogelijk maakt.
Dit raakt dus wel degelijk de concept-visie. De zin in het raadsvoorstel (ik citeer): 'Nu alle belangrijke instanties en belanghebbenden zijn gehoord en de meningen en ideeën zijn verwerkt is de raad aan zet' noem ik dan ook een holle frase. Nog meer dan boos zijn we verontrust over de inhoud van het stuk dat hier ter tafel ligt.
Op basis van deze visie wordt weer voor tientallen jaren beleid gebaseerd; het vormt immers het toetsingskader voor nieuwe of wijziging van bestemmingsplannen. En het gaat hier om een kostbaar stuk van Gemert: het centrum van dit gebied (kerk, kasteel en omgeving) vormt immers de kern van ons cultureel erfgoed, de bakermat van onze gemeente.
Het is een gebied met een grote cultuur-historische waarde, een kwaliteit die al decennia lang wordt onderkend door de diverse overheden en instanties en die in tal van officiële stukken vastligt. En de aanwijzing van kasteel+omgeving tot ‘Complex Historische Buitenplaats Kasteel Gemert in het kader van de landelijke verfijningsoperatie van de rijksoverheid is de meest recente uiting van deze onderkenning.
En voor dit gebied vragen wij, zonder afbreuk te willen doen aan anderen, vanavond uw aandacht. Wat verontrust ons zo hierin? Bij de presentatie van de gebiedsvisie op 14 mei zagen wij tot onze verbazing in het concept ineens een rode contour rondom de ommuurde tuin bij het kasteel getekend. De historische buitenplaats wordt niet meer als 1 gebied beschouwd. Het rijksmonument is doorsneden en het gebied binnen de ommuurde tuin is plotseling omgetoverd tot potentiële bouwlocatie. Een voornemen, dat haaks staat op het huidig beleid, vastgelegd in bestemmingsplannen Schoorswinkel 1995 en Centrumgebied 1997.
En ook aan de Witte Brug zien we plotseling een rode contour verschijnen. In de wandelgangen wordt beweerd dat hier ruimte-voor-ruimte woningen zouden moeten komen. Maar hier staan hier geen stallen leeg. En in deze regeling staat nergens, dat er woningen ter plaatse gebouwd mogen worden. Waarom wordt de visie op dit gebied, waarop al decennia lang ruimtelijke ordenings-beleid is gebaseerd, verlaten? Zijn de uitgangspunten die de waarde van een gebied bepalen veranderd? Naar onze mening niet.
Ons is op 14 mei duidelijk geworden, dat de veranderde visie op de ommuurde tuin en de daaruit voortvloeiende rode contour om dit gebied niet is gebaseerd op vooropgestelde criteria en uitgangspunten, maar het resultaat is van een spel. Een spel om veel knikkers. Knikkers met een groot euroteken ervoor en met als inzet het kasteel en in het bijzonder de groene omgeving eromheen.
Burgemeester Maasakkers verwoordde het op 14 mei heel duidelijk: Hem werd de vraag gesteld over de reden van de rode contour: Vraag luidde: (citaat uit het verslag):
'Uitgaande van de geformuleerde kwaliteiten zou de kloostertuin buiten de rode contour moeten vallen in plaats van daarbinnen. Dan moet je de kloostertuin toch onbebouwd laten? Daarop is door de gemeente het volgende antwoord gegeven. Vanuit de kwaliteiten zou er binnen de muur niet gebouwd moeten worden. Het gemeentebestuur wilde dat in eerste instantie ook niet. Maar als het behoud van het kasteel noodzakelijk is, dan is het gemeentebestuur bereid een offer te brengen.'
Duidelijker had het niet tot uitdrukking gebracht kunnen worden, want wat betekent dit nu:
wordt de kwaliteit van het gebied onderkend en die staat bouwen niet toe,
wordt het bouwen gezien als het brengen van een offer en
blijkt de rode contour die door het monument kasteel+omgeving loopt, niet de uitingsvorm van een visie te zijn, maar van een voorgestelde compromis tussen gemeente en een grondeigenaar.
Opmerkelijk is overigens wel dat hij een mening verkondigde namens de gemeente (lees: de gemeenteraad), terwijl de meeste raadsleden tot op heden geen standpunt over bouwen in de ommuurde tuin hebben ingenomen of in elk geval in alle toonaarden over dit onderwerp zwijgen.
Ook de samenstelster van de Gebiedsvisie, landschapsarchitect Frederieke Danz van adviesbureau BügelHajema meldde op dezelfde avond, dat de rode contour op de kaart is getekend is in opdracht van de gemeente en niet op basis van een landschappelijke visie. Duidelijk verstaanbaar voor alle 100 aanwezigen gaf zij toe, dat deze rode contour ‘niet paste in de visie’ van het bureau.
Opmerkelijk genoeg is deze uitspraak niet opgenomen in het verslag dat de gemeente van deze avond heeft gemaakt. Er zijn echter ruim honderd getuigen waaronder de burgemeester van deze uitspraak. En het Gemerts Nieuwsblad gaf in zijn verslag mevrouw Danz zelfs een applaus voor haar openhartigheid. Tijdens de volgende informatie-avond op 2 september ontkende deze mevrouw echter ineens dat ze deze uitspraak gedaan zou hebben.
Naar de reden hiervan kunnen wij alleen maar gissen. Zou hier sprake kunnen zijn van de uitdrukking: wiens brood men eet, diens woord men spreekt? Ik durf dat niet stellig te beweren. Maar de gedachte kwam wel bij me op. En als burger voelde ik me op 2 september wel belazerd en voor de gek gehouden.
Vreemd is de rol van het college in deze kwestie: Deze geeft bureau Bugel/Hajema opdracht om in de gebiedsvisie een kostbaar stukje Gemert op te offeren door de huidige status van het gebied (‘landgoed’ in het bestemmingsplan) te wijzigen in een potentiële ‘bouwlocatie en dit als visie te presenteren, Tegelijkertijd geeft datzelfde college wel toe, dat het hier inhoudelijk niet achterstaat. Want anders spreek je immers niet van ‘een ‘offer’ brengen.
In dezelfde tijd besluit het college te starten met een procedure voor een bestemmingsplan-wijziging om bouwen in dit gebied mogelijk te maken,. En dat terwijl ze bouwen vanuit de kwaliteit van het gebied eigenlijk niet wenselijk acht, volgens datzelfde college.
Zelfs de monumentale status van het gebied vormt voor het college geen aanleiding om deze dwaze plannen stop te zetten. En dat alles onder het mom van het redden van het kasteel.
Deze handelswijze kan ik niet meer volgen. En heel veel andere burgers in Gemert evenmin.
Waarom laat u als gemeenteraad het college deze handelingen uitvoeren die haaks staan op huidig beleid en ook op gewenst beleid. Waarom fluit u het college niet terug? Beste raadsleden: Wij mogen van u bestuurders toch verwachten dat u waakt over ons cultureel erfgoed? En als democratisch gekozen bestuur bent u toch de baas?
Het meest verontrustende is dat de visie over de rode contour in het concept, dat u vanavond door het college krijgt voorgelegd, de status van visie helemaal niet verdient. Uit alles blijkt, dat niemand behalve de huidige eigenaar achter de invulling staat die aan de ommuurde tuin wordt gegeven. Behalve dan misschien nog een stedebouwkundig bureau dat in opdracht van de congregatie een prachtig verhaal heeft geschreven over de verrijking van het kasteelgebied met een stenen blokkendoos.
Te snappen is dat wel: schrijven dat het doodzonde is om deze plek vol te bouwen, dat je zuinig moet omspringen met monumenten en er vervolgens dan toch een dergelijk bouwplan voor ontwerpen? Nee dat kun je als bureau niet maken voor je opdrachtgever. Dan ben je meteen een broodheer armer. Ook hier komt bij weer diezelfde uitdrukking naar boven: wiens brood men eet, diens woord men spreekt.
Landschapsarchitect Danz noemde de rode contour in de Gebiedsvisie tijdens de inspraakavond op 2 september een ‘compromis’ Dit woord heeft ze letterlijk gebruikt, ook al staat ook dat weer niet in het verslag. De burgemeester noemde de rode contour op 14 mei ‘een offer’. Beide zijn géén juiste criteria, waarop een weldenkend mens een visie baseert. Een visie moet vergezichten weergeven, los van compromissen of offers. Hier dient een stuk te liggen, dat uitgaat van de intrinsieke waarde van een gebied. Een visie die gebaseerd is op landschappelijke, archeologische, geomorfologische en cultuurhistorische uitgangspunten en criteria.
En die visie lag en ligt er: voordat de congregatie met hun verzoek kwamen om in de ommuurde tuin te mogen gaan bouwen en het kasteel daarbij als inzet heeft gebruikt, was er een algemene visie over dit mooiste stuk van Gemert die door burgers, bestuurders en deskundigen werd gedeeld: de huidige vorm van monument, van historische buitenplaats, van een kasteel met een open groene omgeving, handhaven. En was er geen enkele lokale of landelijke bestuurder te vinden die er ook maar aan dácht om dit gebied aan te tasten, met uitzondering dan weer van de eigenaar zelf. Die heeft daar kennelijk minder moeite mee.
Beste bestuurders: het moet u in de afgelopen maanden duidelijk zijn geworden, dat er veel Gemertse burgers zijn die zich heel sterk maken voor het behoud van dit kostbare stuk Gemert. Wij vragen u met klem om vanavond een visie vast te stellen die recht doet aan de beginselen van het ruimtelijke ordeningsbeleid van de afgelopen decennia.
Wij vragen u daarom ook nadrukkelijk om de rode contour die de historische buitenplaats Gemert nu doorsnijdt, weg te halen en de ommuurde tuin aan te duiden overeenkomstig de status die hoort bij deze locatie, namelijk die van rijksmonument. Wij roepen u bovendien voor de tweede keer op kasteel & omgeving aan te wijzen als Beschermd Dorpsgezicht. Want kasteel & omgeving zijn te waardevol om te verkwanselen.
Ik wens u veel wijsheid toe.