GEMERT - De Initiatiefgroep 'Géén woonblok achter de muur: houd het kasteel groen en puur!' heeft donderdagavond een rechtstreekse oproep gedaan aan de leden van de gemeenteraad om op te komen voor behoud van kasteel en omgeving. Aanleiding was de raadsinformatiebrief over de huisvesting van de Congregatie van de H. Geest die het gemeentebestuur naar de gemeenteraad heeft gezonden.

Namens het bestuur / Initiatiefgroep voerde Jan van Hoof het woord:

Geacht voorzitter, geachte leden van de gemeenteraad,

op de eerste plaats zeggen wij u dank voor de mogelijkheid om vanavond een kort woord tot u te mogen richten. U bespreekt zo meteen een raadsinformatiebrief over de huisvesting van de Congregatie van de H. Geest.

Het plan om tegenover het kasteel te gaan bouwen zorgt voor veel onrust, ongenoegen en bezorgdheid binnen de Gemertse gemeenschap. Dat is u zeker niet ontgaan! Zo heeft het college op 22 augustus circa 1.400 zienswijzen in ontvangst genomen. Daarnaast zijn er nog zeker 50 zienswijzen bij de gemeente ingediend. Gewone mensen spreken van 'bezwaarschriften', maar dit terzijde. Het grote aantal bezwaren toont aan hoezeer de inwoners van deze gemeente zich betrokken voelen bij 'ons' kasteel en haar prachtige omgeving!

Ik sprak zojuist van 'ongenoegen'. Dit ongenoegen richt zich met name op de procedures die rondom het kasteel worden gevolgd. Veel inwoners van deze gemeente zijn in verwarring. Uw handelwijze is tot op heden onduidelijk, vaag en niet transparant. De meeste mensen begrijpen niet waar het gemeentebestuur mee bezig is. Evenmin is er begrip voor de oorverdovende stilte die er heerst over deze kwestie binnen deze gemeenteraad…

Het onderwerp 'Toekomst van het kasteel & omgeving' heeft nog nooit op de agenda van deze raad gestaan. Dat vinden wij onbegrijpelijk! Desondanks wordt er een procedure gestart die de bouw van een appartementencomplex tegenover het kasteel mogelijk moet maken, terwijl een totaalplan voor de 'Toekomst van het kasteel' nog altijd ontbreekt. En voordat de eerste procedure goed en wel is afgehandeld, kondigt het college alweer een nieuwe procedure aan…

Politici spreken vaak over het dichten van de kloof tussen politiek en burger. Er worden zelfs speciale projecten gestart om burgers mee te laten praten. Ronduit teleurstellend is dat initiatieven die burgers zèlf tot stand brengen door u worden genegeerd. Wij hebben alle raadsfracties diverse malen uitgenodigd om met ons in gesprek te gaan. U gaf niet thuis, met uitzondering van Lokaal Liberaal en Realisten 2006. We hebben u allen een kopie gezonden van onze zienswijze. Zelfs een kort ontvangstbriefje kon er niet van af, opnieuw met uitzondering van de twee eerder genoemde fracties. Op dit punt kunt u een voorbeeld nemen aan de Congregatie: die heeft tenminste het fatsoen om een reactie te sturen.

Maar laat ik terug keren tot de kern. Kasteel & omgeving, de kern van ons cultureel erfgoed, dreigt voorgoed te worden aangetast. U weet best hoe serieus die bedreiging is. Wij roepen u daarom op uw verantwoordelijkheid te nemen. De handelwijze van het college, maar ook van u, roept tot op heden serieuze vraagtekens op ten aanzien van uw bereidheid om dit kostbare erfgoed te beschermen.

Voor de goede orde wijs ik u op de inhoud van de bestemmingsplannen Centrumgebied 1997 en Schoorswinkel 1995. Daarin heeft u nadrukkelijk de bijzondere waarden van kasteel en omgeving benoemd. In beide plannen is tevens concreet vastgelegd dat deze kwaliteiten behouden moeten worden. Het bevreemdt ons daarom zeer dat juist díe kwaliteiten nu al meer dan een jaar onderwerp van discussie zijn. Waarom legt het college deze bestemmingsplannen plotseling naast zich neer? En waarom wijst u als gemeentebestuur de Congregatie niet op deze afspraken? Uitgerekend op een moment dat het handhaven van deze regels het hardst nodig is?

Dat geldt ook ten aanzien de rode contour rondom de ommuurde tuin die plotseling opduikt in de Gebiedsvisie Gemert-West. Deze contour staat haaks op de uitgangspunten en afspraken die u eerder zèlf heeft vastgesteld in beide bestemmingsplannen. We stellen vast dat hier sprake is van gelegenheidsplanologie. Onder druk wordt kennelijk alles vloeibaar.

Maar waarom laat u zich onder druk zetten? Uit informatie die wij van de RACM hebben gekregen, blijkt dat het kasteel & omgeving zijn aangewezen tot 'Complex Historische Buitenplaats Kasteel Gemert' in het kader van een landelijke verfijningsoperatie. Die aanwijzing is bovendien tot stand gekomen op puur inhoudelijke gronden. Dus los van welke subsidie-aanvraag dan ook. Kasteel & omgeving vormen een onlosmakelijk geheel, een monument dat bescherming geniet van het Rijk, ongeacht wie er in de toekomst eigenaar van wordt.

In de informatiebrief die u zo dadelijk gaat behandelen, beweert het college dat er een verband zou bestaan tussen een eerdere subsidie-aanvraag en het aanwijzen tot Buitenplaats. Ik citeer: 'Het feit dat de (subsidie)procedure nog niet is afgerond betekent wel dat er juridisch gezien voorbescherming als rijksmonument zit op de muur.' Deze bewering is niet juist. Kasteel & omgeving zijn onafhankelijk van de subsidie-aanvraag door de RACM aangewezen tot 'Complex Historische Buitenplaats Kasteel Gemert'. Bovendien schetst het college u een onvolledig beeld: niet alleen de muur, maar ook de locatie (de moestuin) staan onder bescherming van de Monumentenwet. U kunt dit controleren op deze kaart.

Los van deze aanwijzing kan er sprake zijn geweest van een aanvraag volgens het 'Besluit rijkssubsidie restauratie monumenten 1997' (tot 1 oktober 2006) of het 'Besluit rijkssubsidie instandhouding monumenten'. De laatste regeling is onder meer bestemd voor eigenaren van beschermde monumenten zoals molens, kastelen, verdedigingswerken, landhuizen en liefdadige instellingen. Maar nogmaals: beide regelingen staan los van het aanwijzen van het kasteel tot buitenplaats.

Uit de niet afgemaakte subsidie-aanvraag wordt echter één ding duidelijk: de aanvrager onderkent daarin het bijzondere belang van behoud van kasteel & omgeving. Wij vragen u deze visie NU om te zetten in daden en doen een nadrukkelijk beroep op alle leden van deze raad om in lijn met de vastgestelde bestemmingsplannen de aantasting van dit waardevolle gebied een halt toe te roepen. Sterker nog: wij verzoeken u concrete stappen te ondernemen om kasteel & omgeving niet alleen aan te wijzen als Buitenplaats, maar ook als Beschermd Dorpsgezicht.

Wij wensen u veel wijsheid toe.