DEN BOSCH – De provincie Noord-Brabant weigert projectontwikkelaar BL Huisvesting op grond van de Omgevingswet een ontheffing te verlenen voor een flora- en fauna-activiteit in verband met de aanwezigheid van diverse soorten beschermde vleermuizen in en rondom de Jezuïetenvleugel, waaronder de gewone dwergvleermuis. Dat besluit is 11 maart 2025 bekendgemaakt.
In en rondom het kasteel bevinden zich diverse soorten vleermuizen, waaronder baardvleermuis, bosvleermuis, franjestaart vleermuis, gewone grootoorvleermuis, grijze grootoorvleermuis, laatvlieger, rosse vleermuis, ruige dwergvleermuis, watervleermuis en gewone dwergvleermuis (Pipistrelus pipistrellus). De vleermuis is een wettelijk beschermde zoogdiersoort.
Aantasting leefgebied vleermuizen
Volgens de provincie is in de plannen onvoldoende aangetoond dat verbouwing van de Jezuïetenvleugel en aanbouw van een extra vleugel niet leidt tot aantasting van het leefgebied van deze zoogdieren. In het besluit wordt er onder meer op gewezen dat onbekend is dat er in de permanente situatie (na de verbouwing) een voldoende goed netwerk aan verblijfplaatsen aanwezig blijft waardoor de staat van instandhouding van de gewone dwergvleermuis geborgd blijft.
Tijdelijke en permanente verblijfplaatsen
Ook de tijdelijke, alternatieve verblijfplaatsen die tijdens de bouwwerkzaamheden de verdwenen verblijfplaatsen zouden moeten vervangen, worden kritisch beoordeeld. Zo is volgens de provincie ‘onvoldoende onderbouwd dat er voldoende alternatieve verblijfplaatsen aanwezig zijn voor de gewone dwergvleermuizen om tijdelijk naar uit te wijken’.
Daarnaast is de provincie niet te spreken over de permanente, alternatieve woonvoorzieningen voor vleermuizen die na de ingrijpende verbouwing beschikbaar zouden moeten komen. Deze voorzieningen zijn volgens het besluit ‘onvoldoende onderbouwd’. Het gaat hierbij om het ‘op een functionele manier toegankelijk maken van de zuidgevel van de Voorburcht om het verlies aan massawinterverblijfplaatsen en zomerverblijfplaatsen op te vangen’.
Onduidelijk
Volgens de provincie is onduidelijk of het geschikt maken van de zuidelijke gevel een toevoeging geeft in het aanbod van beschikbare verblijfplaatsen. ‘Op basis van het uitgevoerde zwermonderzoek alleen kan niet gesteld worden dat er in de huidige situatie geen toegangsmogelijkheden waren tot deze gevel. Dit omdat onduidelijk is hoe de gebouwdelen onderling verbonden zijn. Daarnaast is het aannemelijk dat de zuidgevel van de Voorburcht al geschikt was voor vleermuizen.’
Zomer- en winterverblijfplaatsen
Verder wijst de provincie erop dat een onderbouwing ontbreekt waarom het toegankelijk maken van één gevel voldoende is om het verlies van de massawinterverblijfplaats en zomerverblijfplaatsen op te vangen. Het is bovendien niet zeker waar zich de massawinterverblijfplaats van de gewone dwergvleermuizen zich binnen het gebouw bevindt en welke ruimtes de gewone dwergvleermuizen vanuit daar kunnen bereiken.
In de voorgestelde, permanente situatie wordt slechts één zuidgeoriënteerde gevel geschikt gemaakt voor vleermuizen, waardoor de gradiënten in temperatuur en luchtvochtigheid beperkt zijn. Volgens het Kennisdocument van de gewone dwergvleermuis (BIJ12, 2024) zijn onder andere het materiaal en gradiënten in temperatuur en luchtvochtigheid belangrijk bij het realiseren van alternatieve massawinterverblijfplaatsen.
Cumulerend effect
Door deze tekortkomingen is volgens de provincie onbekend of er na de verbouwing, in de permanente situatie, een voldoende goed netwerk aan verblijfplaatsen aanwezig blijft voor instandhouding van de gewone dwergvleermuis. Het is ook onbekend of de verblijfplaatsen aan de oostgevel van de Jezuïetenvleugel en de verblijfplaatsen in de noord- en westgevel van de Voorburcht functioneel zullen blijven.
Verder wordt erop gewezen dat de projectontwikkelaar geen rekening heeft gehouden met een cumulerend effect van de andere ontwikkelingen rond het kasteel, zoals het verlies van zes zomerverblijfplaatsen, de massawinterverblijfplaats, de eerder aangetroffen verblijfplaatsen tijdens onderzoek in 2019 en 2020 plus de eerder vernietigde verblijfplaatsen ten behoeve van de sloop van het reftergebouw en de geplande sloop van de kapel. Het valt te verwachten dat de projectontwikkelaar bezwaar aantekent tegen het provinciebesluit.
Wettelijk beschermd
Alle in Nederland voorkomende vleermuissoorten zijn wettelijk beschermd. Ongeveer de helft van de vleermuizen woont en verblijft in en rond gebouwen. In een maatschappij waarin we voortdurend bouwen, verbouwen, renoveren en (na-)isoleren, is het niet vreemd dat het voortbestaan van vleermuizen steeds meer onder druk komt te staan. Daarom is het belangrijk dat bestaande verblijf- en foerageerplaatsen, zoals het kasteel Gemert waar allerlei soorten voorkomen, zo goed mogelijk in stand worden gehouden.
- · Meer informatie: Vleermuis.net | Zoogdiervereniging